بنده

مستند «انقلاب جنسی» آقای شمقدری را شاید دیده‌اید. من مطالعات جنسی نداشته‌ام اما بنظرم یک تأملی در این مستند جا مانده بود. این مستند همه‌چیز را در همان سطح «جنسی» میبیند و تفسیر میکند و اصلاً توضیح نمیدهد چرا یک «انقلاب» برای یک امر جنسی رخ داده است؟ اصلا وجه تسمیه عبارت «انقلاب» بعنوان یک مفهوم سیاسی چیست؟ نمیدانم انقلاب جنسی چقدر کاربرد دارد و مثلا چند انقلاب جنسی در جهان رخ داده است اما ذهن مرا صرفا به انقلاب جنسی دهه 1960 امریکا میبرد. آنطور که مستند «قرن خود» آدام کورتیس (the Century of the Self) نشان میدهد (و اگر درست در ذهنم باقی مانده باشد) یکی از ریشه‌های اصلی «انقلاب جنسی» ناکامی در انقلاب سیاسی در امریکاست. جنبشهای دانشجویی چپ در دهه 60 در امریکا ناکام ماندند و این ناکامی و افسردگی سیاسی منجر به انقلاب جنسی شد. اما چگونه؟ بنظرم این را میشود در تئوری ERG آلدرفر توضیح داد (جستجو نکردم، اصلاً شاید تولید این نظریه ریشه در همین مورد انقلاب جنسی امریکا داشته باشد). بر خلاف نظریهٔ سلسله مراتب مازلو که رفتن به سطح بالاتر، نتیجهٔ ارضای سطح پایین‌تر است، این نظریه از اصل «ناکامی- بازگشت» استفاده می‌کند. این اصل بیان می‌کند که اگر نیازِ سطح بالایی، در فرد سرکوب شود، نیاز سطح پایین‌تر در وی فعّال می‌شود. بنابراین همان چپهای انقلابی امریکا که نیازهای سطح بالاتر خود را سرکوب شده دیدند، به نیازهای جنسی سطح پایین‌تر بازگشتند و در آنجا «انقلاب» کردند! مفهوم «انقلاب» واقعا در اینجا خوب به کار رفته است چرا که اساسا این کنش، یک کنش سیاسی بوده است.

حالا در ایران هم ما با افسردگی سیاسی مواجه هستیم. چپ و راست، هر که رأی داده، یا نداده، در یک افسردگی درباره بیهودگی امر سیاسی به سر میبرد. این کنشگران سیاسی احتمالاً در حال بازگشت به نیازهای سطح پایین‌تر خود هستند و احتمالاً در یک بعد فردی ممکن است دست به یک «انقلاب جنسی» بزنند (یا انقلاب غیرجنسی! هر نوع انقلابی در سطح نیازهایی پایین‌تر از نیازهای اجتماعی. انقلابهایی در بعد فردی مثل انقلاب درامدی مثلا. حتی صحبتهای شب عاشورای پناهیان درباره عدول از امر سیاسی و بازگشت به پر پول کردن جیب‌های خودمان هم شاید ناشی از یک افسردگی سیاسی و بازگشت به نیاز سطح پایین‌تر باشد که البته باز با رنگ و لعاب خدمت به وطن بیان می‌شود). اما ایران یک تفاوت با امریکا دارد. دولت امریکا انقلاب جنسی را تشویق میکرد تا جوانان انقلابی به جای درگیری در سیاست، به خود و انواع و اقسام روشهای ارضای غرایز جنسی مشغول باشند امّا در ایران حتی یک انقلاب جنسی هم سرکوب خواهد شد. جوانان این مملکت احتمالا در نیازهایی در سطح سیستمهای غیر انسانی، یا حتی غیر حیوانی، یعنی سیستمهای جمادی مجاز هستند دست به یک انقلاب بزنند!