بنده

چندی پیش سری به مطالب قدیمی تر زدم. به مطلب بی‌خوابی رفتم و آنرا که در تابستان سال 88 یعنی آخرین تابستان قبل از کنکور کارشناسی نوشته ام، خواندم. با خواندنش سختیِ آن لحظه ها کاملاً برایم تداعی شد. امّا آن چیزی که مرا درگیر کرد این بود که این بی‌خوابی بعد از گذشتِ 4 سال، هنوز هم گریبان گیر من است. همانطور که آنجا نوشته ام «تابستونا کلا جغد می‌شوم. شب ها بیدار، خواب مشغله‌ی روز!» البته متأسفانه این عیب گریبانِ نسلِ مدرن را بطور عام و جوانانش را بطور خاصّ گرفته است. چه جوانان ایرانی چه غیر. برآوردی آماری در این زمینه ندارم ولی به نظر میرسد در جوامع مدرن‌تر این مسئله بیشتر است چون مشکل اصلی، میزان استفاده از رسانه‌های جمعی است؛ پس منطقی است که در جوامعی که دسترسی بیشتری به فضای رسانه‌ای (از تلویزیون گرفته تا اینترنت و موبایل) دارند، این بی خوابی شبانگاهی نیز بیشتر باشد. در قدیم (و نیز جوامع قدیمی)، بدون حضور این رسانه‌ها که بی شرمانه به حریم خانه تجاوز کرده اند، شب مایه‌ی آرامش بود.

در تصحیحِ سبک زندگی، برخی نکات است که اگر رعایت شود، بخش عظیمی از سبک زندگی اصلاح شده است. یکی اش خوراک است. یکی دیگر هم، خواب است. اسلام در بابِ سعادتِ انسان به مفاهیم انتزاعی و ایمانی بسنده نکرده و موارد عینی و عملی را بصورت مبسوط اشاره کرده است. این موارد عینی و عملی از دستورِ صریحِ «هجرت» (مانند آنچه در مطلب «اینجوری جامعه بسازید» بحث شد) برای ساختنِ خود و جامعه میباشد تا آدابِ صحیح غذا خوردن و لباس پوشیدن و خوابیدن. آدابِ خواب در اسلام مواردی دارد که اگر توسط یک نفر رعایت شود، ولو آن فرد مسلمان هم نباشد، قطعاً انسان عاقل و قابل احترامی خواهد بود. در این آداب است که «شب بهترین وقتِ خواب است.» خوابیدن در زمانِ بین الطلوعین یعنی همان زمانی که میتوان نمازِ صبح را خواند، و نیز خوابیدن پس از ظهر و نیز هنگامِ غروب کراهت دارد. خوابِ قیلوله یعنی حدود یک ساعت قبل از اذانِ ظهر نیز مستحب است. در کنارِ این موارد که در دین تذکر داده شده است، گویا بر اثر تحقیقات، مقدارِ خواب برای افراد بالغ و سالم بین 6 الی 8 ساعت در نظر گرفته شده است. البته بستگی به فرد دارد و گفته میشود فرد باید خودش مقدارِ خوابِ مورد نیازش را بر اثر تجربه بفهمد. مثلاً من تقریباً به 8 ساعت خواب نیاز دارم (یعنی یک سوم از عمرم را در خواب هستم!). برای خوابِ قیلوله یک ساعت زمان کنار بگذاریم. برای من میماند 7ساعت خواب در شب. اوجِ تاریکی شب یعنی زمانی که محلّ سکونت درست پشت به خورشید است، نیمه شب شرعی است و این زمان، بهترین زمان برایِ در خواب بودن است. اگر بصورتِ میانگین آنرا ساعت 12 در نظر بگیریم بهترین زمانِ در خواب بودن، از ساعتِ 10 شب الی 2 صبح خواهد بود. برایِ من، 3.5 ساعت قبل از ساعتِ 12 و 3.5 ساعت بعد از ساعتِ 12 بهترین زمانِ خوابیدن است. یعنی من از ساعتِ 8.5 شب تا ساعتِ 3.5 صبح. با کمی تخفیف، از ساعتِ 9 شب تا 4 صبح باید خواب باشم. از 4 صبح که بیدار میشوم باید کار خود را شروع کنم تا نزدیکِ ظهر. آنوقت دوباره خسته میشوم باید خواب قیلوله کنم، یعنی ساعتِ 11 تا 12 صبح باید بخوابم تا 8 ساعت خواب تأمین شود. بعد دوباره فعّالیّت ادامه دارد تا شب که طبقِ این روال، دوباره ساعت 9 شب خسته هستم و میخوابم. از دیگر آدابِ خوابیدن این موارد است: 1- خوردنِ شام 2- اعتدال در خوردنِ شام 3- مسواک کردن 4- وضو گرفتن 5-پناه بردن به قرآن و اذکارِ سفارش شده. به گفته پزشکان نیز، بهتر است شام حدّاقل 2 ساعت قبل از خواب میل شود. پس وقتِ شام هم ساعتِ 6 یا 7 عصر میشود. وقتِ صبحانه و ناهار هم به همان نسبت تغییر میکند.

این اوصاف با کجایِ زندگی طبیعی ما ایرانیهای شیعه تطابق دارد؟ بگذریم از جوانها که کلاً شب را بیدارند و روز را میخوابند. یکی از بزرگترین مشکلات در این زمینه تلویزیون است. همین تلویزیون مردم را به این شیوه از زندگی عادت داده. برنامه های پر مخاطبش را از ساعتِ 8 تا 12 شب میبندد. آیا این در حکومت اسلامی زشت نیست؟ خوب معلوم است وقتی دغدغه‌ی صدا و سیمای ایران، جلوگیری از ریزش مخاطب به سمتِ شبکه های خارجی است، عملاً به جای تصحیح سبک زندگی مردم به سمتِ رقابت با ماهواره میرود و نمونه‌ی تر و تمیز تر آنها میشود. من واقعاً فکر میکنم اگر در حکومتِ امام زمان تلویزیون وجود داشته باشد، این تلویزیون از ساعتِ 8 شب تا حدّاقل 3 صبح کلّاً تعطیل است تا مردم بتوانند بخوابند. اینترنت و این سطحِ عظیمِ اطلاعاتِ همیشه بیدار نیز نمیدانم چطور در خدمت حکومت امام زمان قرار خواهد گرفت. شاید آنها هم برایِ آسایش مردم «همیشه بیدار» نباشد. اینترنت هم بخوابد. فقط موبایل و تلفن که نیاز ضروری هستند و مثل اورژانس میماند همیشه بیدار باشد. واقعاً چه نیازی به بیداریِ دائمِ اینترنت است؟ ساعتِ کار دولتی نیز اگر با این سیستم بسته شود، احتمالاً باید از ساعتِ 6 صبح شروع شود.

چند روز پیش مطلبی خواندم درباره اینکه نگاه کردن به صفحه LCD یا LED مانیتور در شب باعث سردرد و بی خوابی میشود. و توصیه کرده بود که حدّاقل دو ساعت قبل از خواب به صفحه نگاه نکنیم. یکی از آدابی که باید اضافه کنیم احتمالاً همین است. حالا چرا این خواب بخش عظیمی از سبک زندگی را اصلاح میکند؟ چند تایش را که گفتم مثل اینکه طبق این روال کار صدا و سیما و رسانه ها و مراکز اداری تغییر میکند. موارد دیگرش این است که آدم وقتِ فکر کردن و تنها بودن پیدا میکند. آدمی که از ساعتِ 4 صبح بیدار است، مخصوصاً اگر کس دیگری بیدار نباشد، چه کار میکند؟ در خلوت و تاریکی هیچ کار هم نکند، فقط فکر میکند. یعنی حرف نمیزند! آنطور که در مطلب پیشین گفتم «کم سخن گفتن حکمت به بار می‌آورد». این است که من میتوانم بگویم کسی که صبح از ساعت 4 بیدار است حتماً آدم عاقلی است. در حدیث هم بسیار است که بیداری در بین الطلوعین باعثِ نزول برکات است. اصلاً وقتِ آدم پر برکت میشود. دیگر در مورد برکاتِ این تنظیمِ خواب چیزی نمیگویم، شما خودتان به همین شکل که من محاسبه کردم برای بدن خودتان محاسبه و امتحان کنید، قطعاً روحتان پرورش میابد.

منبع برای مطالعه‌ی بیشتر:  پایگاه اطلاعرسانی حوزه + کتاب مفاتیح الحیات، بخشِ آداب خواب

بی ربط: 1- فیلمی در سایت دیدبان دیدم که ارزشمند بود. در مورد سکولاریسم و نسبت روشنفکرانِ دینی امروزی با سکولاریسم است  که مطالب جالبی دارد و لینکش را برای استفاده قرار داده ام. مخصوصاً تحلیل آقای سید حسین شهرستانی درباره‌ی این تناقضگویی عجیب و عظیمِ دوستانِ روشنفکر اصلاحطلب بسیار جالب توجه و آموزنده بود. 2- یک دوست وبلاگی بنام میلاد پسندیده طرحی از رستم زده است که میتوانید از طریق این لینک ببنید. بگو خوب! تیپ و هیکلِ این آقایِ اردلان تمجیدی یک تیپ کاملاً ایرانی است. قد متوسط و عریض. این قیافه تیپیکِ ایرانی است. ببینید چقدر پتانسیلِ تبدیل شدن به یک ابرمردِ ایرانی را دارد. یک رستم، یک سوپر من ایرانی. واقعاً الگویی مناسب است امّا مگر اغلبِ سینماگرِانِ ما و کلاً جامعه هنری ما از این غیرتها و از این فهم و شعورها دارند؟ 3- کتاب "آداب روزه داری، احوال روزه داران" که برای حضرت آقا هست را بخوانید. فرصت مغتنمی ست برای اینکه که از حرف های ایشان از سال 69 تا بحال در باب رمضان استفاده کنیم و از فضای معنوی کتاب هم حال ببریم.