بنده

زندگی دوم از منظر یک مردم نگار، موضوع کتابی است که ان شاء الله ترجمه‌اش تا یکی دو ماه دیگر کامل میشود. از آنجایی که در ایران با زندگی دوم آشنایی عمومی وجود ندارد باید ابتدا آنرا توضیح داد. برای فهمِ بهتر میتوان زندگی دوم را به یک شبکه اجتماعی گرافیکی تعبیر کرد. زندگی دوم همچون بازیهای رایانه‌ای محیطی سه بعدی دارد که مبتنی بر شبکه اینترنت است و هرکسی میتواند با هر هویتی در آنجا زندگی جدید یا دومی را آغاز کند. شاید تعبیر مناسب، «توهم همگانی» باشد. خوابی است که همه‌ی اعضایش در آن شریکند. با تحلیلی که این محقق(تام بل‌استورف) داشته فواید بسیاری برای دنیاهای مجازی و زندگی دوم برشمرده است مانند این مورد:

زندگی دوم می­توانست در موارد ناتوانی شدید روانی، به شکل قابل­ توجهی اشکال جدیدی از شخصیّت را فراهم آورد. یوسف (جوزف)، برادر سوزی، از شیزوفرنیِ تضعیف­ کننده‌­ای رنج می­بُرد. سوزی توضیح داد که یوسف در دنیای واقعی (در سی و چند سالگی، تقریباً هم سن با سوزی) «منزوی است و به ندرت [با کسی] ارتباط برقرار می­کند.» امّا در زندگی دوم:

من و یوسف ساعت­ها اماکن مختلف را سیاحت می­کنیم، زمانی را برای حرف ­زدن صرف می­کنیم، چیزهایی درست می­کنیم. دیدنِ کارهایی که او این­جا انجام می­دهد امّا در زندگی واقعی هرگز قادر به انجام آن نیست، شگفت­ انگیز است. برای مثال، او در زندگی واقعی به دلایلی که واضح است با مادرم زندگی می­کند. کمی بعد از این­که یوسف به زندگی دوم آمد، اتاق کوچکی روی قطعه زمینی درست کرد و آن را با تعداد کمی از اقلام کوچک تزئین کرد. وقتی به او سر زدم، گفت: «این­ باید همان حسّی باشد که پس از نقل مکان به خوابگاه دانشگاه برای اولین بار ایجاد می­شود.» این جمله قلب مرا شکست، اما هم­زمان مرا خوشحال هم کرد چون در زندگی واقعی او هرگز نمی­تواند این را تجربه کند، اما این­جا می­تواند. اگر به خاطر زندگی دوم نبود به علت ناتوانی برادرم هرگز نمی­توانستم چنین تجربه­‌ای را با او داشته باشم. (از فصل پنجم (شخصیت) قسمتِ «نماینده»)

چنین توصیفاتی شاید نشان دهنده بزرگترین فایده زندگی دوم باشند. مانند این معلولیتها را میتوان در افرادی که کر و لال یا فلج هستند و یا معلولیتهای دیگری دارند دید. این افراد به راحتی و مانند دیگران میتوانند در زندگی دوم شرکت کنند، تفاوتی با دیگران نداشته و روابطِ اجتماعی خود را بی هیچ محدودیت گسترش دهند. تنها برای افرادِ «کور» این مزیت وجود ندارد و آنها باز هم نمیتوانند مانند دیگران در زندگی دوم شرکت کنند. با وجود مزیت گفته شده و دیگر مزایای اینچنینی، باید توجه داشت که نکته اصلی در مورد زندگی دوم همان «توهم» بودنش است. همه مزایایِ ذکر شده باید به این نکته ختم شوند که اینها همگی به دلیل «فرار از محدودیتهای واقعیت» و «ورود به توهّمی خوشایند» رخ میدهند (همان کاری که مواد روان گردان، شراب و مخدرهایی چون تریاک انجام میدهند که در اسلام به کلّی حرام شمرده شده‌اند). هر چند محقق در جای جای کتاب سعی دارد بگوید زندگی دوم توهم نیست و «حقیقت» دارد و میتواند به همان اندازه واقعیت، «حقیقی» باشد امّا باز نمیتواند این موضوع را کتمان کند که برای اعضایِ زندگی دوم، زندگی واقعی تبدیل به توهم شده است:

یکی از لحظات حسّاس تحقیقاتم زمانی رقم خورد که با وندی خارج از حالتِ مصاحبه‌­ی رسمی صحبت می‌‌کردم. بحث درباره­‌ی رسم­هایِ کوچکی بود که پیوند‌های خانواد‌گی را شکل می‌‌دهند تا این­که او به تجربه­‌ی خانوادگی­‌اش در زندگی‌ دوم اشاره کرد: «یکی‌ از بچه‌های بزرگتر را دارند می‌‌خوابانند. مامان به اتاقم می‌‌آید. ما کمی‌ از اتفاقات روزِمان را به هم می‌‌گوئیم. همدیگر را بغل می‌‌کنیم. من روی تخت خواب می‌‌پَرَم. او معمولاً برایم شعر می‌‌خواند. من شب بخیر می‌‌گویم و بعد از برنامه خارج می­شوم.»

در حالی که غروبی از زندگی‌ دوم را نظاره می­کردیم، آبِ مجازی پاهایمان را لمس می­کرد و من به حرف‌های وندی فکر می‌‌کردم. ناگهان اهمیّت آنها را دریافتم. به سمت وندی برگشتم و گفتم: «پس تو داری می­گی که وقتی در زندگی‌ دوم به تخت خواب رفتی و وندی در این دنیای مجازی چشمانش را بست، در کامپیوترت از برنامه­‌ی زندگی‌ِ دوم خارج می‌‌شوی؟» وندی جواب داد: «آره». و ادامه دادم: «پس دنیایِ واقعی‌، رؤیای وندی است تا زمانی­که او دوباره در زندگی‌ دوم بیدار شود؟» می‌‌توانم قسم بخورم که آواتار وندی لبخند زد وقتی‌ که می­گفت: «آره. دقیقاً.»(از فصل ششم(صمیمیت) قسمتِ خانواده)

آنچه رخ داده، این است که واقع، به رؤیایِ ساکنین زندگی دوم و توهم برای آنها به واقعیّت تبدیل شده است. همچون فردِ مست که توهّم را واقعیّت میپندارد. همانطور که نویسنده در ابتدای این قسمت به «لحظه‌ی حسّاس» اشاره داشته است، باید گفت که احتمالاً بزرگترین کشفِ محقق در این کتاب همین قسمت است که با وجود تمام صغری و کبراهایی که برای تأیید زندگی دوم و نام بردن از آن بعنوانِ «حقیقت» داشته، نتوانسته این موضوع را نادیده بگیرد.

انشاءالله با دعای خیر عزیزان و دوستان ترجمه این کتاب به زودی کامل میشود. البته ترجمه تمام شده و ویرایش و تصحیح جملات باقی مانده است. در ترجمه من و همسرم و دوست عزیزم محمدحسن صادقزاده نقش داشته ایم که انشاءالله موجب خیر بوده باشد. چاپ شدن یا نشدنِ این کتاب (با توجه به اندک موارد غیر اخلاقی‌اش) در ابتدا دست خداست و سپس دستِ وزارت ارشاد! البته ممکن است تصمیم بر آن شود که کتاب چاپ نشود. همه چیز دست خداست! دعای خیر شما بهترین کمک برای ما خواهد بود.

مطالب مرتبط: واقع رویایی - انسان، حیوان مست - خلقت انسان مجازی