بنده

متن زیر را برای درس مدیریت استراتژیک نوشتم. استاد این درس، بحثی با عنوان «چالشهای مهم نظام سلامت و راهکارهای پیشنهادی شما» مطرح کردند که پاسخ زیر را به این موضوع دادم. 8 مورد اوّل شاید از نظر من اصلاً مهم نباشند چرا که هرکسی که درسهای روتین این رشته را بخواند همین چیزها را خواهد فهمید! مورد نهم را البته با اعتقاد شخصی نوشتم. برای درج مطلب در وبلاگم میبایست مورد نهم را بیشتر توضیح میدادم امّا توضیح بیشتر آنرا به مطالب آتی سپرده ام:

1. چالش فعلی نظام سلامت را میتوان «تأمین مالی پایدار» عنوان کرد. با وجودی که با آغاز طرح تحول سلامت عنوان میشد تأمین مالی نظام سلامت به هیچ وجه مورد خدشه قرار نمیگیرد امّا با کاهش شدید قیمت نفت و به تبع آن درآمد ناخالص داخلی (GDP)، امّا و اگرها در این باره آغاز شده است. در عین این که سهم نظام سلامت از تولید ناخالص داخلی باید عددی منطقی باشد امّا نحوه تخصیص این مبلغ میتواند موضوع مهمتری باشد از این رو راهکار مقابله با این چالش، دقّت در نحوه تخصیص منابع و توجه بیشتر به افزایش کارایی نظام سلامت در مقایسه با افزایش منابع پایدار میباشد.

2. نظام ارجاع نیز از چالشهای فعلی نظام سلامت ایران است و راهکار مشخّص آن پزشک خانواده است که گریزی از اجرای آن نیست هرچند با انجام اصلاحاتی روی آن.

3. شاید بتوان گفت بزرگترین مشکل نظام سلامت که ریشه در مشکل نظام جمهوری اسلامی دارد نداشتن برنامه استراتژیک جامع و مشخّص است و مشکل دوم نیز عمل نکردن به این برنامه ها. در واقع نبود افق مشخص و درک متفاوت از آینده مطلوب ریشه‌ی این مشکل است آنچنانکه به نظر میرسد یافتن راهکار برای حلّ این مشکل  غیر ممکن است.

4. وجود اختلاف طبقاتی و تبدیل مدیریت مراکز به مقامی تشریفاتی نیز از چالشهای نظام سلامت ایران محسوب میشود.

5. عدم پرداخت مناسب به مسئله بهداشت در مقابل درمان نیز از این جمله است.

6. حاکمیت چندبخشی نظام سلامت نیز از چالشهای عمده محسوب میشود که به نظر میرسد با تفاهم بیشتر بین متولیان این حوزه و نیز تجمیع صندوقهای بیمه ای بتوان بخشهای مختلف این نظام را هماهنگ تر کرد.

7. عدم کارایی در صندوقهای بیمه خود از موجبات هدر رفت منابع است که با تجمیع صندوقهای بیمه میتوان بخشی از آنرا جبران کرد.

8. بی عدالتی نیز از چالشهای مهم است. چه بی عدالتی در تأمین مالی چه در توزیع خدمات. راهکار مبارزه با بی عدالتی، توجه به عدالت عمودی و افقی هم در تأمین مالی و هم در ارائه خدمت است به گونه ای که افراد با سطح درآمد یکسان، پرداخت یکسان داشته و افراد با نیاز یکسان، بهره یکسانی از خدمات ببرند.

9. به نظر میرسد عدم پرداخت به معنویت، خود از مهمترین مشکلات است. در واقع این مشکل ریشه در آموزش دارد. در تاریخ ایران اسلامی شاهد آن هستیم که مدارس علمی با مدارس مذهبی یکپارچه هستند آنگونه که یک پزشک، پیش از آنکه یک پزشک باشد یک روحانی است و این شیوه در تدریس تمامی علوم وجود داشته است. به این ترتیب رعایت اصول اخلاقی امری مسلم برای پزشک شدن بوده است. امّا در دوره مدرن، با جدا شدن نهاد دین از نهاد علم یکی از خیانتهای صورت گرفته در پزشکی بوده است. مشکلات عمده موجود در پزشکان به همین دلیل است. وجود پدیده زیرمیزی  نشان از اوج بی اخلاقی پزشکان جامعه ما دارد و راه حل آن به نظر نمیرسد افزایش تعرفه ها باشد. حتی اگر این افزایش موجب کاهش زیرمیزی شود امّا قطع به یقین در بلند مدت راه حلی پاسخگو نیست. در زمینه نحوه آموزش که از دوران راهنمایی و دبیرستان پزشکان شروع میشود مشکلی اساسی وجود دارد و این مشکل چشم هر استراتژیستی را موقعی به افقی اسفبار میدوزد که شاهد ظهور و ترویج مدرک کده‌هایی با عنوان دانشگاه بین الملل هستیم؛ جایی که بی اخلاقی و رشوه گیری علناً و عملاً آموزش داده میشود.

پی نوشت: در بایگانی بلاگ «دسته بندی موضوعی» ایجاد کرده ام که اولین زیر موضوع آن «مدیریت سلامت» است. انشالله از این پس هم موضوعات بیشتری از جمله «اقتصاد اسلامی» و همچنین «طراحی رابط کاربری» ایجاد خواهم کرد و بصورت تخصصی در این رشته ها خواهم نوشت.