یکی از دوستان گفت که مجمع تشخیص میخواهد سیاستهای کلی تعارض منافع (سکتم) تدوین کند. نظرم را جویا شد و خواست یادداشتی درباره‌ش بنویسم. بنده با دلایل زیر موافق انجام چنین کاری نیستم.
نخست، بنده هنوز توجیه نشده‌ام که سیاستهای کلی برای چه چیزهایی باید تدوین شود. نامش «کلی» است. بنابراین آیا برای مسائل جزئی هم باید سیاست کلی نوشت؟ مثلا صحبت از سیاستهای کلی مبارزه با فساد و سلامت اداری که مدیریت تعارض منافع هم بخشی از آن باشد منطقی‌تر است.
دوم، بنده هنوز نسبت به فایده و کارکرد سیاستهای کلی توجیه نیستم. با گذشت چندین سال از تدوین این سیاستها، تاثیر ویژه‌ای از آنها در عرصه عمل ندیده‌ام. برای مثال در سیاستهای کلی انتخابات، شورای نگهبان (ش.ن.) ملزم شده است که دلایل رد صلاحیت‌های خود را شفاف کند. با اینحال در انتخابات ۱۴۰۰ با وجود همه جنجال‌ها مشاهده شد که ش.ن. با وجود آن جایگاه بلندمرتبه قانونی خود، با این استدلال که قانونی در این رابطه وجود ندارد، تن به سیاستهای کلی نداد. از این رو مشخص است که سیاستهای کلی تاثیر الزام‌آور اجرایی ندارند. بخصوص با توجه به هزینه و وقت بسیاری که برای تدوین آنها گذاشته میشود بنظر میرسد خروجی کافی ندارد و بهتر است این هزینه به بجای تدوین سکتم برای تدوین قانون که الزام‌آورتر است صرف شود. تدوین قانون هزینه-اثربخش‌تر است. هرچند حاکمیت قانون هم ضعیف است.
سوم، در عین اینکه سکتم اثر ایجابی کافی ندارند، میتواند اثر سلبی داشته و بعنوان مانع عمل کنند. اولا خود فرایند توسعه سکتم باعث به تأخیر افتادن تدوین قانون مدیریت تعارض منافع تا پس از ابلاغ سکتم میشود. ثانیا، در صورت وجود بندهای نامناسب در سکتم، اصلاح آنها از طریق قانون تقریبا غیرممکن میشود. برای مثال در قانون اخیری که برای آزادسازی واردات خودرو تصویب شد، مجمع تشخیص ایراد مغایرت با سیاستهای کلی در حمایت از تولید داخلی گرفت و قانون به مجلس بازگشت. در مورد قانون شفافیت اموال و دارایی‌های مسئولین نیز که مجمع تشخیص دخالت کرد عملا محرمانگی و عدم شفافیت آنها تصویب شد و راه برای توسعه قوانین بعدی همچون قانون مدیریت تعارض منافع مسدودتر شد. در مورد سکتم نیز بیم آن می‌رود که نه تنها کمکی به مدیریت تعارض منافع در کشور نکند، بلکه تبدیل به مانعی بر سر راه آن نیز بشود.
در نهایت، بیشترین فایده سکتم میتواند ترویج ادبیات و حمایت‌طلبی برای مدیریت تعارض منافع باشد که حتی از این حیث نیز تدوین قانون اگر قوی‌تر نباشد، ضعیف‌تر نیست و اولویت دارد.
الله اعلم
View this post on Instagram
- ۱
- دوشنبه, ۱۹ مهر ۱۴۰۰، ۰۲:۰۴ ب.ظ
عالی بود دمتون گرم