بنده

امروز در یکی از کلاس‌های دکترای اقتصاد و مدیریت دارو شرکت کردم. بحث‌های جالبی شد، همه بی‌جواب. آشفتگی و تفاوت آراء در این کلاس بیست و چند نفره بی‌داد می‌کرد. جالب این‌که مسئله‌ی اقتصاد در سلامت از پایه و بن زیر سوال رفت. برخی معتقد هستند برای سلامتی و جان انسان‌ها نمی‌توان قیمت‌گذاری کرد و لذا سلامت را اساساً اقتصادبردار نمی‌دانند. خوشبختانه پاسخی منطقی برای این دسته وجود دارد. فرض بفرمائید شما وزیر بهداشت هستید،.(اولاً که مبارک باشه! :دی) حال تصور کنید برآورد هزینه برای رسیدگی به بیماران و تأمین سلامت جامعه در سال جاری بیست میلیارد تومان است، اما بودجه‌ی شما تنها ده میلیارد تومان. پس حداقل در دنیای پول‌محور کنونی و با روش‌های تأمین سلامت فعلی که در چارچوب یک نظام اقتصادی بیمار گنجانده شده‌اند ناچار به پیروی از قواعدی تحت عنوان اقتصاد هستیم. در پیروی از این قواعد شاید مجبور شویم اولویت بودجه را در حفظ جان تعداد بیشتری  از افراد و من حیث‌المجموع افزایش طول عمر بیشتر قرار دهیم. چالشی که در این باب وجود دارد این‌گونه مطرح شد، آیا سه ماه افزایش طول عمر یک انسان بسیار موثر و مفید در جامعه فی‌الواقع ارزشی کمتر از یک سال افزایش طول عمر صد نفر منفعل در جامعه دارد؟ البته دلیل به نتیجه نرسیدن این دست مسائل و چالش‌ها از نظر من می‌تواند مربوط به بیمار بودن اقتصاد به طور کلی باشد. یکی از دیگر دلایل، که در این جلسه واضحاً نمود داشت، تفاوت فاحش در مبانی نظری افرادِ در رأس است. برخی مبنای مسائل اخلاقی در سیاست‌گذاری را شرع می‌دانستند‌، برخی عقل، عده‌ای هم اجتهاد کرده شرع را بر پایه‌ی عقل خواندند!

بحث جالب دیگری که شد درباره‌ی بخش خصوصی، یکپارچه‌سازی آن با بخش دولتی، آزاد گذاردن آن بخش در سیاست‌گذاری و ... بود. یکی از حاضرین که مخالف سیاست‌گذاری‌های کلان و محدود کردن بخش خصوصی بود، گفت آن درصدی از جامعه‌ی ما که پورشه و بوگاتی سوار می‌شوند حق دارند با هزینه‌ی شخصی از داروهایی استفاده کنند که به علت عدم تناسب کارایی و هزینه در لیست سیاست‌گذاری‌ها وجود ندارند. شخص دیگری به شدت مخالفت کرده و گفت که اساساً نباید کسی در جامعه‌ی ما پورشه سوار شود! مخالف دیگری گفت که فساد در جامعه اقزایش خواهد یافت، چون سلامت مسئله‌ای حساس است و هر کسی تلاش خواهد کرد از حداکثر موجود بهره‌مند شود، طبعاً در این بین عده‌ای به دزدی و قاچاق متوسل خواهند شد. این دوست عزیز صراحتاً بیان کرد که گناه چنین رخدادهایی به گردن سیاست‌گذاری خواهد بود که محدودیت‌های لازم را اعمال نکرده است. البته خیلی‌ها در این بحث شرکت کرده و نظراتی دادند، اما این چند مورد بسیار تأمل‌برانگیز بودند. حتی بحث از عدالت هم شد و بعضی به صدا درآمدند که عدالت لزوماً برابر با مساوات نیست و از این دست سخنان.

متأسفانه در بین برخی از تحصیل‌کرده‌های این مرز و بومِ اسلامی صحبت از دین و شرعیت غیرمنطقی و غیرعلمی طلقی می‌شود. هرچند با تعریفی که آن‌ها از علم دارند، علمشان برای خودشان باشد بهتر است! اما این‌که عده‌ای به مشکلات موجود می‌اندیشند و بحث از شرعیت نیز به میان می‌آید بسیار امیدبخش است. مشکل این‌جاست که راه‌گشا نیست. راه زمانی به معنای واقعی و در بهترین حالت ممکن برای این میهن اسلامی گشوده خواهد شد که همه‌ی افراد حاضر در چنین کلاسی با شناخت کافی از اسلام و تسلط به آن به جای بحث کردن برای اثبات خود، در این زمینه‌ی نظری مشترک به دنبال راه‌کاری عملی باشند.